Mevsimsel grip, influenza A veya B virüslerinin neden olduğu akut solunum yolu hastalığıdır. Nezle olarak tabir edilen üst solunum yolu hastalığı ise influenza dışı virüslerin neden olduğu daha hafif seyirli bir enfeksiyon olarak ifade edilebilir. İnfluenza, dünya çapında, özellikle kış mevsiminde salgınlar halinde ortaya çıkarak milyonlarca insanı etkiler ve genellikle kendi kendini sınırlayan bir enfeksiyondur. Ancak bazı yüksek riskli hasta gruplarında artmış morbidite ve mortalite ile ilişkilidir. Genç popülasyonda ise iş gücünde ciddi bir düşüşe neden olması açısından önemlidir.
İnfluenza, kişide başka bir nedenle açıklanamayan ani başlangıçlı ateş (>38°C)/ateş öyküsü ve öksürük ve/veya boğaz ağrısı ile karakterize bir hastalıktır. En sık öksürme ve hapşırma ile ortama saçılan damlacıklar yoluyla insandan insana bulaşır. Kontamine el ve diğer nesneler de bulaşmada rol alır. Virüs alt tipine bağlı olarak yayılma hızı farklılık gösterir. Okul öncesi ve okul çağı çocuklarında yayılım hızının yüksek olması hastalığın toplumda yayılmasında önemli faktörlerden biridir. Belirtilerin başlamasından önceki 24 saat ve sonraki 5 günlük dönemde bulaştırıcılık mümkündür. Riskli gruplarda ölümle sonuçlanabileceği ve bunun dışında iş gücü ve ekonomik kayıplara yol açabileceği için takibi önemlidir.
Geçtiğimiz 3 yılda Covid-19 Pandemisi gereği alınan tedbirler neticesinde özellikle 2021 yılında viral üst solunum yolu hastalıklarında bir gerileme gözlenmişti. SARS-CoV-2 virüsünün etkisini kaybetmeye başlaması, maske-mesafe-hijyen tedbirlerinin devamlılığı ile birlikte, kapalı alanlardan ve kalabalıklardan uzak durmanın bir getirisi olarak 2021 yılında WHO verilerine göre influenza vaka sayıları tüm dünyada sıfır çizgisine yakın seyretmekteydi. 2022 yılına geldiğimizde ise influenza vakalarında tekrar artışlar görülmeye başlandı ve son verilere göre bu Aralık ayında influenzanın pandemiden önceki düzeylerine ulaştığını söylemek mümkündür.
Aynı şekilde influenza haricindeki diğer solunum yolu virüslerinde de son haftalarda artışlar gözlenmektedir. En sık Rhinovirüs, ikinci sırada Human Coronavirus (üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan bir diğer solunum yolu virüsüdür, Covid- 19 hastalığına neden olan SARS-CoV-2 virüsü ile karıştırılmamalıdır) ve üçüncü sırada RSV gözlenmekteyken bir kısım hastada birden fazla virüs ile enfeksiyon görülmüştür.
İnfluenza ve diğer solunum yolu virüslerine bağlı enfeksiyonlardaki artış neticesinde özellikle çocuk ve yaşlı hastalarda hastaneye yatış gerektiren ağır akut solunum yolu hastalıklarında da artışlar görülmektedir.
Grip nedeniyle ciddi hastalık riski taşıyan belirli gruplar için aşı, hastalığa karşı korunmada büyük önem taşır. 65 yaş ve üzerindeki kişiler ile yaşlı bakımevi ve huzurevinde kalan kişiler, gebeler, astım dahil kronik akciğer ve kalp-damar sistemi hastalığı olan erişkin ve çocuklar, şeker hastalığı dahil herhangi bir kronik metabolik hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, kan hastalığı veya bağışıklık sistemi baskılanmış olan erişkin ve çocuklar, 6 ay-18 yaş arasında olup uzun süreli aspirin tedavisi alan çocuk ve gençler, 5 yaş altı çocuklar ve sağlık çalışanlarına grip aşısı önerilmektedir.
Grip ya da benzeri bir hastalık geçirildiğinde mümkünse evde istirahat edilmelidir. Toplum içine çıkılacaksa maske kullanmak bulaştırıcılığı azaltacağından maske kullanımına özen gösterilmelidir. Su ve sabun ile eller sık sık yıkanmalı, temas edilen yüzeyler sık sık temizlenmelidir. Hasta kişiler ile karşılaşıldığında yakın temastan kaçınılmalı, havlu gibi ortak malzeme kullanımından uzak durulmalı, kapalı alanlar sıkça havalandırılmalıdır. Tedavide antibiyotiklerin faydasız olduğu göz önünde bulundurulursa, anti-viral tedavilerin yanısıra istirahat, sağlıklı beslenme, meyve ve su tüketiminin arttırılması gibi destek tedaviler ön plana çıkmaktadır. Maske kullanımı hasta olmayan kişiler için de solunum yoluyla bulaşan hastalıklardan korunmada halen önemini korumakta ve tavsiye edilmektedir.
Uzm. Dr. Tuba Betül ÜMİT
Tokat Devlet Hastanesi, Acil Servis